Güvercinlerin
vücutlarının içinde genel olarak iç parazitler olarak adlandırdığımız
çeşitli canlılar yaşamaktadır. Bu canlıların çoğu gözle görünemeyecek
boyutta, mikroskobik canlılardır. Bu canlılar kuşlarımızda ciddi
hastalıklara ve ölümlere neden olabilmektedirler. Başta bağırsak
hastalıkları ve ishal olmak üzere, bağırsak delinme ve tıkanmaları,
bağırsak kanamaları, uçuş performansının düşmesi, kansızlık, aşırı
zayıflama ve güç kaybı, gibi bir çok sorun iç parazitlerle ilgili
olabilmektedir. Bu yazının amacı iç parazitleri tanıtmak, alınabilecek
önlemler ve uygulamamız gereken tedavi yöntemleri hakkında bilgi
vermektir.
BAŞLICA GÜVERCİN İÇ PARAZİTLERİ
Güvercinlerde görülen iç parazitler türlerine göre nematoda, cestoda ve
terametoda olmak üzere 3 ana grupta toplanırlar. Her grup ise kendi
içinde parazitin şekli veya parazitin bulunduğu vücut bölgesi esas
alınarak ayrı gruplara bölünmüştür. Bu parazitlerden bazıları tamamen
güvercinlerde görülürken bazıları güvercinlerle birlikte başka kuşlarda
ve tavuklarda da görünmektedir. Güvercinlerde görülen iç parazitler,
ağırlıklı olarak bezli mide, ( ön mide ) kaslı mide, ( taşlık ) ince
bağırsak ve kör bağırsakta bulunmaktadır.
A ) NEMATODA
1 ) ROUNDWORMS ( YUVARLAK SOLUCANLAR )
a ) Ascaridia Columbae
b ) Ornithostrongylus Quardriradiatus
2 ) HAİRWORMS ( KIL KURTLARI )
c ) Capillaria Obsignata
d ) Capillaria Coudinflata ( Columbae )
e ) Trichostrongylus tenius
f ) Amidostomum anseris
3 ) STOMACH WALL WORMS ( MİDE DUVARI KURTLARI )
g ) Tetrameres Americana
h ) Dispharynx Nasuta
B ) CESTODA
4 ) TAPEWORMS ( ŞERİTLER )
ı ) Hymenolepis Columbae
i ) Raillietina Cesticulus ( Columbae )
C ) TREMATODA
5 ) FLATWORMS ( YASSI SOLUCANLAR )
j ) Echinostoma revolutum
A ) NEMATODALAR ( SOLUCANLAR, KURTLAR )
Nematodalar, iplik şeklinde uzun vücutlu, bazen de tulum şeklinde
olabilen solucanlardan oluşan geniş bir ailenin ortak adıdır. Yüz
binlerce türü bulunmaktadır. Sadece omurgalılarda parazit olarak yaşayan
nematoda sayısının 80.000 kadar olduğu tahmin edilmektedir. Dünyanın her
bölgesine yayılmışlardır. Nemli topraklarda, tatlı sularda, denizlerde
yaşayan değişik bir çok bireye sahiptirler. Büyüklükleri oldukça
değişken olan bu canlıların en küçükleri yarım milimetre kadar, en
büyükleri ise 2 metreye kadar ulaşabilmektedir. Çok farklı ortamlarda
yaşamalarına karşın vücut yapıları inanılmayacak kadar birbirine
benzerdir. Nematodaların büyük bir bölümü parazit olarak yaşamlarını
sürdürmektedir.
Vücutlarında genel olarak bir çıkıntı bulunmaz. Vücutlarının ön uçları
her zaman yuvarlak, arka uçları ise sivri ya da çatallıdır. Serbest
yaşayanlarda ve parazit olanlarda yaygın olarak deri bezlerine
rastlanır. Daha çok vücutlarının arka taraflarındaki üç bez yapışkan
yapıları ile üzerinde bulundukları canlıya sıkıca yapışmalarını sağlar.
Nematoda türlerinin hareketleri yılanların tipik hareketlerine benzer.
Sırt ve karın tarafındaki boyuna kasların ardışık kasılmaları ile
ilerlerler.
Bir çoğu ayrı eşeylidir. Erkekler boylarının daha küçük olması ve arka
uçlarının karın tarafına doğru kıvrılması ile dişilerden ayırt
edilebilirler. Döllenme her zaman vücut içinde olur ve spermlerin
aktarımı çiftleşme ile sağlanır. Çiftleşme esnasında eşeyler birbirine
uzun süre bağlı kalırlar. Yumurtaları her zaman kalın kabuklu ve oval
şekildedir. Kalın kabuklu oldukları için çok kötü koşullarda bile yaşama
yeteneklerini yitirmezler. Olağan üstü denilebilecek kadar çok yumurta
bırakırlar. Örneğin insanda da parazit olarak yaşayan bir türü günde
15.000 kadar yumurta bırakır. Yumurtaların gelişimi genellikle
konakçının ( ana canlının ) vücudunun dışında olur. Yumurtaların
bırakılma yerleri nemli ortamlar, sular, organik maddelerin ve
besinlerin bozuluma uğradığı ortamlar olabilir. Yumurtalar ya besin
şeklinde tüketilme yolu ile son konaklarına geçer ya da önce bir ara
konağa girer burada belli bir gelişimden sonra son konağa giderler. Ara
konak olarak çeşitli böcek ve sineklerin yanı sıra başka hayvanlar da
rol oynarlar.
Nematodaların parazit yaşayanlarının çoğu hayvan, az bir kısmı da bitki
parazitidir. Parazit yaşayanların çok az bir kısmı kanla beslenir,
diğerleri ise organik özsularla beslenirler. Bağırsak parazitliği,
akciğer ve solunum yolları parazitliği, vücut boşluğu parazitliği, doku
ve kan parazitliği gibi bir çok şekilleri vardır.
1 ) YUVARLAK SOLUCANLAR ( ROUNDWORMS )
Bu adla anılan bir çok parazit türü bulunmaktadır. Bu parazitler çeşitli
canlılar üzerinde yaşamaktadırlar. Ascaridia Colombae adı ile bilinen
bir tür sadece güvercinlerde yaygın olarak gözlenir.
Ornithostrongylus quadriradiatus’da diğer kuşlar ve tavuklarla birlikte
güvercinlerde de bulunur. Salmonella hastalığına benzer belirtiler
verir. Daha çok genç kuşlarda ara sıra görülür.
Her iki tür de güvercinlerin ince bağırsağında yaşarlar. Güvercinlerde
bulunan türleri 2 – 3 cm uzunluğunda ve 1 mm kalınlığındadır. Ölü
kuşların ince bağırsaklarında yapılacak bir incelemede gözle
görülebilecek boyuttadır. Bu parazitin yumurtaları ( larva ) güvercinin
dışkısında bulunur. Larvalar gözle görülemezler ancak mikroskopla
saptanabilirler. Tedavi edilmediklerinde bağırsaklardaki yaşamlarını
yıllarca sürdürebilirler. Kuşlarımızda bulunup bulunmadıklarını tespit
etmek çok kolay değildir. Az sayıda bulunduklarında bazen hiç belirti
vermeksizin varlıklarını sürdürürler. Çok sayıya ulaştıklarında sorunlar
da başlar. Kuşlarımızın dışkılarında yapılacak mikroskobik inceleme ile
kesin olarak tespit edilebilirler.
BELİRTİLER VE ETKİLERİ
Özellikle genç kuşları çok çabuk etkilerler. Üç aylıktan küçük
yavrularda öldürücü olabilirler. Erişkin kuşlarımız ise daha dayanıklı
gibi görünseler de çok sayıda parazit taşıma durumuna bağlı olarak
tamamen güçten düşerler. Vücutlarının güçten düşmesine paralel olarak da
diğer hastalıklar ortaya çıkma eğilimine girerler ve kuşlarımız başka
hastalıklara daha kolay yakalanabilecek konuma gelirler. Hızla zayıflama
ve belirgin kilo kaybı başlar. Kuşlarımızda belirgin bir stres hali
kaşınma, tüy yolma gibi davranışlar gözlenebilir. Uçucu kuşlarımız
aniden uçmayı bırakıp hemen konmaya başlarlar. Dişi kuşlarda yumurta
üretimi azalır. Parazit sayısının fazla olması bazen bağırsakta
tıkanmaya neden olabilir. Bağırsak iltihapları ve Bağırsak kanamaları
görülebilir. Bu durum bağırsak delinmesine kadar gidebilir. Bütün
bunlara bağlı olarak ishal durumu vardır. Zaman zaman kusmaya neden
olurlar. Bu tür ağır durumlar kuşumuzun ölümü ile sonuçlanabilir.
BULAŞMA ŞEKLİ
Bu tür solucanların kuşlarımıza bulaşması, genellikle bu
parazitin yumurtalarının ( larva ) bulunduğu suların ya da yiyeceklerin
kuşlarımız tarafından tüketilmesi ile gerçekleşir. Larvalar, 2 –3 hafta
içinde aktif hale gelirler. Örneğin kuşlarımızın yemine karışmış olan
fare pisliği, parazit larvalarını taşıyıcı rol oynayabilir. Larvaların
kuşlarımızın yemlerine karışması ve hasta kuşların dışkılarına bulaşan
yemlerin yenmesi gibi durumlar sonucu bulaşma yaygınlaşır. Bazen de
kuşlarımızda bulunan dış parazitler ( bit, pire, kene, atsineği,
sivrisinek, karasinek ) solucanların larvalarını, kan emme sırasında ya
da farklı şekillerde kuşlarımıza bulaştırabilirler. Örneğin bu
canlıların kuşlarımızın içme sularının bulunduğu suluklara konması ile
parazit larvaları suluklarımıza bulaşabilir.
2 ) KIL KURTLARI ( HAİRWORMS )
Güvercinlerde görülen kıl kurtlarından en yaygın olanı Capillaria
Obsignata’dır. Aynı şekilde Capillaria Coudiflata’da sık görülür. Bu
kurtlar güvercinin ince bağırsağında yaşarlar, çok küçük ve incedirler.
Uzunlukları 25 mm kalınlıkları ise 0.8 mm kadardır. Bu parazitler ince
bağırsak duvarının içine gömülerek yaşarlar. Bu nedenle ölü kuşların
ince bağırsaklarında yapılacak bir incelemede gözle görünmeleri pek
kolay olmaz. Özel yöntemler kullanılarak tespit edilebilirler. Hasta
kuşların dışkılarının mikroskop ile incelenmesi sonucu larvaları
belirlenebilir ve kesin olarak saptanabilirler.
Kurtların larvasını taşıyan suların güvercinlerimizce tüketilmeleri
sonucu bu parazitler kuşlarımıza bulaşabilir. Larvalar 8 – 9 gün içinde
çevrede aktif hale gelirler. Aktif hale gelen larvalar güvercin
tarafından alındıktan yaklaşık 15 gün sonra ince bağırsağa yerleşirler
ve bağırsakta iltihaplanmaya neden olurlar. Bunun sonucu kuş yediklerini
tam sindiremez ve zayıflama ile birlikte kuş ciddi şekilde güç kaybına
uğrar. Bu aşamada ishal gözlenir. İshal, parazitin bağırsak duvarını
delmesi nedeni ile ağır vakalarda kanlı olarak seyreder. Bağırsak
iltihabı eğer tedavi edilmezse zamanla bağırsakta ağır tahribata neden
olur. Kanamalar olabilir. Bu durum bağırsağın delinmesine kadar
gidebilir. Bu tür vakalar ölümcül olabilir.
Trichostrangylus Tenius ise, solunum yolları parazitleri ailesinden
gelmekle birlikte güvercinlerde körbağırsakta bulunur. Buraya yerleşerek
buradaki mükozanın iltihabına neden olur. Bulunduğu yer kalınlaşır. Eğer
çok sayıda bulunurlarsa bağırsak delinmesine neden olarak ölümcül
olabilirler. Güvercinlerimizde ciddi huzursuzluğa neden olurlar.
Kuşlarımız süreli tedirgin davranışlar, kaşınma ve tüy yolma gibi
hareketler yapabilir.
Amidostomum anseris ise, kaslı mide ya da taşlık adı verilen midede
bulunur. Böcekler ara konaktır.
3 ) MİDE DUVARI KURTLARI (STOMARCH WALL WORMS )
Tetrameres Americana, güvercinlerde ön mide ya da bezli mide adı
verilen proventriculus’da bulunur. Çekirgeler önemli bir ara konaktır.
Dispharynx Nasuta, serçe ve tavukgillerle birlikte güvercinlerde de
görülür. Kısa ve kalın bir yapıları vardır. Renkleri beyazdır. Helozonlu
bir yapı gösterirler. ön mide ya da bezli mide adı verilen
proventriculus’da bulunur. Domuz böcekleri önemli bir ara konaktır.
Bu parazitler de bulundukları bölgelerde ciddi hasarlara neden olurlar.
Kuşun aldığı besinleri iyi sindirememesine bağlı olarak zayıflamasına ve
güç kaybetmesine neden olurlar.
B ) CESTODA
Vücut şekilleri yassı bir görünümde ve birbirine birleşmiş küçük
halkalar şeklindedir. Tüm şerit türlerinin yaşam şekilleri, bağırsağın
duvarına gömülmek şeklindedir. Şerit başını bağırsak duvarına gömerek
burada yaşar. Baş kısmında bağırsağın duvarına gömülmesini sağlayan
kanca ve vantuzları bulunur. Bu organlar özellikle son bağırsak gibi
dışarı atılma riski büyük bölgelerde bulunan parazitlerde daha da
gelişmiştir. Başın gerisinde halkalardan oluşan uzunca bir vücut parçası
bulunur. Parazit sürekli yeni halka üreterek büyür bu arada eski
halkalar da koparak vücuttan atılır. Bu parazitler besinlerini tamamen
bağırsak içindeki vücut sıvısından alırlar.
ÜREMELERİ VE BULAŞMA ŞEKİLLERİ
Üremeleri yuvarlak ve ovale yakın şekilleri olan küçük yumurtalar
yolu ile olur. Bu yumurtalar ancak bir ara konak tarafından alınırlarsa
gelişmelerine devam edebilirler. Ara konak olarak böcekler, hamam
böcekleri, karıncalar, sinekler, özellikle kene ve pireler önemli rol
oynarlar. Bu canlıların içinde gelişen yumurtalar daha sonra anüsten
dışarı atılırlar. Bu aşamadan sonra larvalar besin maddelerine, sulara
karışarak son konakçılarının midesine ve oradan da bağırsaklarına
ulaşırlar. Larvaların yeni bir şerite dönüşmeleri yaklaşık 20 gün sürer.
Örneğin güvercinlerde larvaların vücuda alınmaları yeme ve suya
bulaşmaları ile olur. Dış parazitler ( bit, pire, kene, atsineği ) bu
konuda taşıyıcı etki yaparlar. Ancak bulaşma daha çok parazit taşıyan
kuşların dışkılarının yemlere bulaşması yolu ile olmaktadır.
BELİRTİLERİ, ETKİLERİ VE TEŞHİS
Kuşlarımızda yeme karşı isteksizlik, anormal zayıflama, belirgin
kilo kaybı, kayıtsızlık bir kenara çekilip düşünme hali, güçsüzlük,
yavaş büyüme, sürekli tüy karıştırma ve tüy yolma ve ishal görülebilir.
Ağır vakalarda bağırsak iltihapları olur. Genç kuşları çok çabuk ve
fazlasıyla etkiler. Altı haftalıktan küçük yavrularda ölümcül olabilir.
Yetişkin kuşlar daha dayanıklı gibi görünseler de başka bir çok hastalık
ortaya çıkma eğilimine girer. Sorunlar büyür.
Şerite ilişkin halkalar zaman zaman kuşun dışkısı ile dışarı atılırlar.
Bu halkalar gözle görülebilecek boyuttadırlar. Dışkı içindeki
büyüklükleri bir pirinç tanesi kadardır. Parazitten şüphelendiğiniz
kuşlarda dışkıyı gözle kontrol edebilirsiniz. Bu tür halkaların varlığı,
kuşumuzda şerit olduğunun belirtisidir. Ayrıca gene kuşumuzun dışkısı
içinde şeritlere ait larvalar bulunabilir. Ancak bu larvaları ancak
mikroskop ile gözleyebiliriz. Ölü kuşların bağırsaklarında yapılacak bir
inceleme ile de tespit edilebilirler.
4 ) ŞERİTLER (TAPEWORMS )
Cestoda adı altında sınıflanan şeritlerin güvercinlerde yaygın
olarak görülen türleri iki tanedir. Hymenolepis Columbae ve Raillietina
Cesticulus. ( Columbae ) Bu türler, bağırsakta
bulunurlar. Güvercin iç parazitleri içinde şeritler diğer türlere göre
daha seyrek görülmektedir.
C ) TREMATODA
Parazit kelebekler olarak adlandırılan bu sınıfa ait bir çok
parazit türü bulunmaktadır. Yapı olarak şeritlere benzerler. Genel
olarak ön taraflarında bir ağız bulunması ile şeritlerden ayrılırlar.
Beslenmeleri ağız ve bağırsakla birlikte büyük oranda vücut yüzeyinden
olur. Bazı türlerinde yumurtalar ilk gelişimlerini uterus içinde
tamamlarlar. Diğer türlerde yumurtalar dışarı bırakıldıktan sonra bir
ara konağa oradan da son konağa geçerler. Ara konak olarak, solucanlar,
salyangozlar, böcekler kullanılır. Larvalar son konakta ergin hale
gelişecekleri organa yerleşirler. Bu organlar genellikle bağırsaklar,
karaciğer, idrar kesesi olabilir. Su kuşlarında ve tavuklarda bulunan
bir türü kuşların yumurta kanalına yerleşerek bozuk yumurta
bırakılmasına neden olur.
5 ) YASSI SOLUCANLAR ( FLATWORMS )
Bir Trematoda türü olan Echinostoma Revolutum, güvercinde
körbağırsakta bulunur. 1 – 2 cm boy ve 2 mm eninde bir parazittir.
Güvercinlerin yanı sıra kazlarda, kekliklerde ve tavuklarda da bulunur.
Yumurtaları için insanlar, salyangozlar ve kurbağalar, ara ev sahipliği
yaparlar. Son konakçıları olan güvercinlerde bağırsak iltihabına neden
olurlar. Kuşlarımızda ishal, güçsüzlük. kilo kaybı gibi belirtiler
verirler. Yumurtaları güvercinlerimizin dışkılarında mikroskobik
inceleme sonucu tespit edilebilirler.
İÇ PARAZİTLERE KARŞI ALINABİLECEK ÖNLEMLER
Güvercinlerde karşılaşılan iç parazitler yukarda incelediğimiz
gibi birbirinden farklı yapılarda da olsa, parazitleri önlemek için
alınabilecek önlemler hepsi için aynıdır. Çünkü hemen hepsinin bulaşma
ve gelişim şekilleri birbirlerinin benzeridir. Alınabilecek önlemleri şu
şekilde sıralayabiliriz.
1 ) Salmanın düzenli temizliği ve dezenfektesi ile sağlıklı yaşam
koşullarına sahip hale getirilmesi.
2 ) Salmanın yeterli büyüklükte olması ve kuş başına düşen alanın uygun
olması.
3 ) Salma içi havalandırmanın uygun olması. Birikmiş kuş dışkılarından
yayılan amonyak gazının kuşlarımız tarafından solunması çeşitli solunum
yolu hastalıklarına ve iç parazitlerin yeniden vücuda alınmasına neden
olabilmektedir.
4 ) Kuşların yerde yemlenmemesi, içine kuş dışkısı bulaşmayacak şekilde
özel yemlik ve sulukların kullanılması.
4 ) Yemlik ve sulukların başka kuşların ve canlıların kullanımına açık
olmaması.
5 ) Salmanın sinek, böcek ve diğer haşere ve canlıların içine
giremeyeceği şekilde tel kafesle yalıtılmış olması.
6 ) Düzenli dış parazit kontrollerinin ve ilaçlamasının yapılması.
7 ) Kuşlarımıza verdiğimiz yemlerin taze ve temiz olmasına özen
gösterilmesi, mümkünse güvenilirliği test edilmiş yem dükkanlarından
sürekli alış veriş yapılması.
8 ) Yemlerimizin içerlerine başka canlıların giremeyeceği şekilde ağzı
kapalı kaplarda saklanması.
KULLANILABİLECEK İLAÇLAR VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Yukarda sıraladığımız konulara dikkat etmek kuşlarımıza iç parazitlerin
bulaşmasını büyük oranda azaltacaktır. Ancak gene de kuşlarımıza iç
parazitlerin bulaşma durumunda ilk yapmamız gereken şey, kuşlarımızın
hangi tür paraziti taşıdıklarını tespit etmektir. Bunu tespit
edebilmenin en sağlıklı yolu hasta kuşumuzun dışkısının bir veteriner
laboratuvarına götürülerek tahlil ettirilmesidir. Böylece parazitin türü
kesin olarak belirlenebilir ve ona uygun ilaçlar kullanılarak tedaviye
başlanabilir.
Kan analizi, aşılar ve diğer laboratuvar incelemelerini Ankara’da,
Dışkapı’da bulunan Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nde
yaptırabilirsiniz. Fakülte kendi bünyesinde klinik ve laboratuvar
hizmetlerini belli bir ücret karşılığında yapmaktadır. Fakülte telefonu
; 0.312 3170315, ücretlerle ilgili bilgi için,
www.ankara.edu.tr/veterinary web adresine bakabilirsiniz.
Ankara’da aynı işlemler için başvurabileceğiniz diğer bir adreste, Etlik
Veteriner Merkez Kontrol Ve Araştırma Enstütüsü’dür. Etlik semtinde
bulunan bu merkezin, kanatlı teşhis laboratuvarında istediğiniz
tetkikler belli bir ücret tarifesi üzerinden yapılmaktadır. Buranın
telefonu; 0.312 3260090 ücretlerle ilgili daha fazla bilgi için,
www.etlikvet.gov.tr web
adresine bakabilirsiniz.
Çoğu kuşçu ise bu tür tahlillerle uğraşmaktansa, farklı birkaç ilacı
arka arkaya kuşlar üzerinde deneyerek sonuç almaya uğraşmaktadır. Bu
durum kuşlarımıza gereksiz ilaç yüklemesi yapmanın yanı sıra zaman
kaybına ve hastalığın daha da ilerlemesi ve diğer kuşlarımıza da
bulaşmasına neden olabilmektedir. Güvercinlerde karşılaşılan iç
parazitlerin türlerine göre farklı ilaçlar kullanmak gerekmektedir.
Piperazin, Levamisol, Oxybendazole, İvermectin, Fenbandazole,
Albendazole, Mebendazole, Moxideksin, Niclosamid etken maddeli ilaçlar
iç parazitlerle mücadelede kullanılmaktadır. Bu etken maddeler sadece
parazitin kendisini öldürmekte ya da etkisiz hale getirerek vücuttan
dışarı atılmasını sağlamaktadır. Ancak bu ilaçlar parazitin
yumurtalarını öldürmezler. Bu nedenle kuşlarımızın yeniden mikrop
kapmaları olasıdır. Bu ilaçların tümü parazit yumurtalarının yeniden
parazite dönüşeceği kuluçka süresi sonunda tekrar kullanılarak parazit
riski azaltılmaya çalışılır.
YUVARLAK SOLUCAN ( ROUNTWORMS ) İLAÇLARI
Piperazin, levamisol, İvermectin, Moxideksin ve Oxybendazol etken
maddeli ilaçlar kullanılır. Piperazin kullanımı oldukça yaygındır. Bu
etken maddenin başarısı % 75 civarındadır. Eğer olumlu sonuç alınamazsa
diğer etken maddeleri içeren ilaçlar da denenebilir. Oldukça iyi
sonuçlar alınabilmektedir. Ülkemizde bu etken maddeleri taşıyan
ilaçların bazıları şunlardır.
SİPOPAR ŞURUP : Etken maddesi, Piperazin Hexahydrate’dır. 1 ml’de 100 mg
etken madde bulunmaktadır. Beşeri ( insanlar için üretilmiş ) bir
ilaçtır. Hayvanlar için kullanılacak doz veteriner hekim tarafından
ayarlanarak kullanılmalıdır. Yuvarlak solucan türleri üzerinde
etkilidir. Adeka ilaç firmasının bir üretimidir. Eczanelerde bulunur.
Güvercinler için kullanılabilecek doz, güvercin başına 5 ml ilacı bir
seferde içirmek şeklinde olmalıdır. Güvercinin gagası açılıp bir
damlalık ya da şırınga pompası yardımı ile kuşun ağzından içeri
verilebilir. Ya da içme sularına karıştırılarak verilebilir. Bu doz iki
gün verilmeli, 8 gün sonra aynı doz tekrar edilmelidir. Ticari şekli 100
ml’lik şişelerdedir.
HELMİPAR ŞURUP : Yukarıdaki ilacın tamamen aynısıdır. Saba ilaç
firmasının bir üretimidir.
CİTRALİN – L TOZ : Etken maddesi, Levamisol Hydrochlorid’dir. 1 gram
ilaç 1769 gr etken madde bulunmaktadır. Yuvarlak solucan türleri (
Rountworms ) ve Kıl kurtları ( Hairworms ) ve Mide duvarı kurtları
(Stomarc waal worms ) üzerinde etkilidir. Bayer ilaç firmasının bir
üretimidir. Veteriner ilacı satan eczanelerde ve veteriner ilaç
depolarında bulunur. Güvercinler için kullanılabilecek doz, güvercin
başına 10 –20 mg kadardır. Kuşların günlük içme sularına karıştırılarak
verilmelidir. Tek doz yeterli olabilmektedir. 15 gün sonra aynı doz
tekrar edilebilir. Ticari şekli 25 gr’lık paketlerdedir.
LEVAPAR TOZ : Etken maddesi, Levamisol’dur. 15 gram’lık paket 2250 mg
etken madde bulunmaktadır. Yuvarlak solucan türleri ( Rountworms ) ve
Kıl kurtları ( Hairworms ) ve Mide duvarı kurtları (Stomarc waal worms )
üzerinde etkilidir. İ. Ethem ilaç firmasının bir üretimidir. Veteriner
ilacı satan eczanelerde ve veteriner ilaç depolarında bulunur.
Güvercinler için kullanılabilecek doz, güvercin başına 10 –20 mg
kadardır. Kuşların günlük içme sularına karıştırılarak verilmelidir. Tek
doz yeterli olabilmektedir. 15 gün sonra aynı doz tekrar edilebilir.
Ticari şekli 15 gr’lık aleminyum poşet ve 150 gr’lık naylon torbalar
halindedir.
IVOMEC : İğne ( enjektabl ) şeklindedir. İlaç bu şekli ile daha çok
büyük ve küçükbaş hayvanların tüketimine uygundur. Etken maddesi,
İvermectin’dir. Yuvarlak solucan türleri ( Rountworms ) ve Kıl kurtları
( Hairworms ) ve Mide duvarı kurtları (Stomarc waal worms ) üzerinde
etkilidir. Topkim ilaç firmasının bir üretimidir. Veteriner ilacı satan
eczanelerde ve veteriner ilaç depolarında bulunur.
BAYMEC : Bayer ilaç firmasının bir üretimidir. 20 ve 50 ml’lik ticari
ambalajlar halinde satılmaktadır. Etken maddesi, İvermectin’dir.
Yuvarlak solucan türleri ( Rountworms ) ve Kıl kurtları ( Hairworms ) ve
Mide duvarı kurtları (Stomarc waal worms ) üzerinde etkilidir. 1 ml ilaç
10 mg etken madde içerir. Veteriner ilacı satan eczanelerde ve veteriner
ilaç depolarında bulunur.
Aynı ilacın yurtdışında toz şeklinde olan tipleri vardır. Güvercinlerin
içme sularına karıştırılarak kullanılmaktadır. Güvercin başına 0.1 mg
ilaç 1 gün süre ile verilebilir. 10 gün sonra aynı doz tekrarlanır.
WORMMIX TOZ : Yurt dışında bulunabilecek bir ilaçtır. Oxybendazol etken
maddelidir. 100 gr’lık poşet toz şeklinde ambalajları vardır. Kuşların
içme sularına 1 günlük doz olarak uygulanır. 12 gün sonra aynı doz
tekrarlanır. Dac firmasının bir üretimidir. Fiyatı 12.95 Dolardır.
Yuvarlak solucan türleri ( Rountworms ) ve Kıl kurtları (
Hairworms ) ve Mide duvarı kurtları (Stomarc waal worms ) üzerinde
etkilidir.
WORMİNG TABLET : Yurt dışında bulunabilecek bir ilaçtır. Oxybendazol
etken maddelidir. 50 tabletlik kutular halinde satılmaktadır. Kuş başına
bir tablet yutturulmak suretiyle kullanılır. 12 gün sonra doz
tekrarlanır. Dac firmasının bir üretimidir. Fiyatı 13.95 Dolardır.
Yuvarlak solucan türleri ( Rountworms ) ve Kıl kurtları (
Hairworms ) ve Mide duvarı kurtları (Stomarc waal worms ) üzerinde
etkilidir.
CYDECTİN ŞURUP : Moxidectin etken maddeli bir ilaçtır. 20 ve 50 mg’lık
ambalajlar halinde satılmaktadır. Fako ilaç firmasının bir üretimidir.
Veteriner ilacı satan eczanelerde ve veteriner ilaç depolarında bulunur.
Yuvarlak solucan türleri ( Rountworms ) Kıl kurtları ( Hairworms ) ve
Mide duvarı kurtları (Stomarc waal worms ) üzerinde etkilidir.
KILKURTLARI ( HAİRWORMS ) VE MİDE DUVARI KURTLARI
(STOMACH WALL WORMS ) İLAÇLARI :
Levamisol, ferbandazol ve moxideksin etken maddeli ilaçlar bu
kurtlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca takviye olarak A
vitamini önerilmektedir. Levamisol ve Moxidectin etken maddeli
ilaçlardan yukarıda bahsettik. (Citralin-L, Levapar ve Cydectin)
Ferbandozol etken maddeli ilaçlar ne yazık ki ülkemizde bulunmamaktadır.
Bu etken maddeyi taşıyan güvercinler için üretilmiş ilaçlar yurt dışında
bulunmaktadır.
PANACUR TABLET : Ferbandazol etken maddeli bir ilaçtır. İlaç kapsül
şeklindedir. Panacur firmasının üretimi olan ilacı 2 aylıktan büyük olan
bütün kuşlarımızda kullanabiliriz. Ticari şekli 50 kapsüllük ambalajlar
şeklindedir. Yurtdışı satış fiyatı 14 Dolardır. Yuvarlak solucan türleri
( Rountworms ) ve Kıl kurtları ( Hairworms ) ve Mide duvarı kurtları
(Stomarc waal worms ) üzerinde etkilidir.
ASCA-PİLLA : Yukarıdaki ilacın aynısıdır. Yurtdışında bulunabilir.
ŞERİT ( TAPEWORMS ) İLAÇLARI
Levamisol ve ferbandazol etken maddeli ilaçlar şeritlerin tedavisinde de
kullanılmaktadır. Bu ilaçlar hakkında yukarıda bilgi verdik.
YASSI SOLUCAN ( FLATWORMS ) İLAÇLARI
Albendazol, Mebendazole ve Niclosamid etken maddeli ilaçlar
kullanılmaktadır.
ALBEZOL- K TABLET : Bir tablet 113 mg Albendazol içerir. Güvercinlere
uygulanabilecek doz, kuş başına 4 mg’dır. Tabletler toz haline
getirilerek kuşların içme sularına karıştırılarak verilebilir. Ticari
şekli 10 tabletlik ambalajlar halindedir. Abfar ilaç firmasının bir
üretimidir. Diğer kurtlarla birlikte özellikle Yassı solucanlar (
flatworms ) üzerinde etkilidir. Veteriner ilacı satan eczanelerde ve
veteriner ilaç depolarında bulunur.
VETALBEN TABLET : Bir tablet 155 mg Albendazol içerir. Güvercinlere
uygulanabilecek doz, kuş başına 4 mg’dır. Tabletler toz haline
getirilerek kuşların içme sularına karıştırılarak verilebilir. Ticari
şekli 10 tabletlik ambalajlar halindedir. Vetaş ilaç firmasının bir
üretimidir. Diğer kurtlarla birlikte özellikle Yassı solucanlar (
flatworms ) üzerinde etkilidir. Veteriner ilacı satan eczanelerde ve
veteriner ilaç depolarında bulunur.
VERMAZOL : Her tablet 100 mg Mebendazole içermektedir. İnsanlar için
üretilmiş bir ilaçtır. Yuvarlak solucan türleri ( Rountworms ) ve Kıl
kurtları ( Hairworms ) ve Mide duvarı kurtları (Stomarc waal worms
) üzerinde ve özellikle de Yassı solucanlar ( flatworms ) üzerinde
etkilidir. 30 tabletlik ambalajlar halinde piyasada satılmaktadır.
Güvercinlere kullanılırken doz ayarlaması yapılmalıdır. Yarım tablet 2
litre suya karıştırılarak 3 gün süre ile verilebilir. 15 gün sonra bir
doz daha uygulanır. İ.E Ulugay firmasının bir üretimidir. Eczanelerde
bulunur.
VERSİD : Yukarıdaki ilacın tamamen aynıdır. Mulda firması tarafından
üretilmektedir. Eczanelerde bulunur.
ŞERİDİF : Niclosamid etken maddeli bir ilaçtır. Her tablet 1250 mg etken
madde içerir. Yassı solucanlar ( flatworms ) üzerinde etkilidir.
Veteriner ilacı satan eczanelerde ve veteriner ilaç depolarında bulunur.
Suda zor eriyen bir tablet olduğu için ağızdan yutturulması daha
uygundur. Güvercinler için dörtte bir ( ¼ ) tablet verilebilir. 15 gün
sonra doz tekrarlanır. Ticari şekli 50 tabletlik ambalajlar halindedir.
Dif ilaç firmasının bir üretimidir.
ŞERİVET : Yukarıdaki ilacın tamamen aynısıdır. İ. Ethem firmasının bir
üretimidir. Veteriner ilacı satan eczanelerde ve veteriner ilaç
depolarında bulunur.
YARARLANILABİLECEK KAYNAKLAR
1 ) Tıbbi Parazitoloji Prof.Dr. Kürşat Altıntaş
2 ) Tıbbi Parazitoloji Atlası Prof.Dr. Kürşat Altıntaş
3 ) Tıbbi Parazitoloji Atlası Gülendam Saygı
4 ) Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi sayı 5
5 ) Tıbbi Parazitoloji Dergisi sayı 18 ve 22
6 ) Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi sayı 44
7 ) Veteriner Hekim İlaç Rehberi 1997 - 1998 Dr. Can Demir
8 ) Vademecum 2002 Dr. Ecz. Rıza Ommaty
9 ) Yaşamın Temel Kuralları Prof. Dr Ali Demirsoy
10 ) Pigeon Dısease And The Vet David Palmer
11 ) Race Fit Davit Palmer
Araştıran ve derleyen: Yavuz İşçen Ankara / Ekim 2002 |