Urfalılar özgürlüklerine düşkün olmakla yorumluyorlar güvercinlere olan düşkünlüklerini. Binlerce güvercinin kanatları, Urfa semalarını yalayıp geçiyor. Sanki hepsi omuz omuza verse kucaklayıp kaldıracaklar bu kutsal şehri. Adeta güvercinler Urfa'yı süslüyor, sahipleri de güvercinleri.

Gün yavaş yavaş inerken Urfa'nın üzerinden Harran'a bir dokunuyor, başaklar altın kesiliyor. Buğday, arpa, mısır ve pamuk gibi ürünler bal rengi ışık kaleyi okşayıp selamlıyor. Asırlardır dokunulmayan kutsal balıklar ise altın kesiliyor. Ulu Cami'nin taş duvarları bir anda sararıyor. Günün son ışıkları Gümrükhanı içerisinde dama oynayıp mırra içenlerin üzerine altın tozlarını serpiştiriyor. İhtiyar dedenin kahverengi yemenisi altına çalıyor. Genç gelinin burnundaki hızmasına nisbet elindeki kınaları, biraz daha kızarıyor.

Ansızın bir bulut çöküyor, Urfan'ın üzerine. Ardından onu bir uğultu takip ediyor. Altın kanatlar nereye vursa, bulut o yana dönmek zorunda kalıyor. Binlerce güvercinin kanatları, Urfa semalarını yalayıp geçiyor. Sanki hepsi omuz omuza verse kucaklayıp kaldıracaklar bu kutsal şehri.

Adeta güvercinler Urfa'yı süslüyor, sahipleri de güvercinleri. Öyle ki Urfa'da, güvercinin ayaklarına takım denilen kemikten veya kehribardan yapılmış takılar, halhallar, kulaklarına kimi gümüşten işlemeli küpeler, boyunlarına da gerdanlıklar takılıyor. Takıların fiyatları ise 3 milyon ile 10 milyon arasında değişiyor. Güvercin beslemek Urfa'da bir merak aslında. Urfa'ya gelip de söz konusu merakın peşine takılmamak imkansız gibi. Kuşçuların bir kaç kahvesi bile var bu kentte. Eski çarşıları ve hanları ile meşhur Urfa'nın Gümrükhanı'nın hemen yan tarafında kuşçuların bir araya geldiği "Çardaklı Kahve" bulunuyor. Urfa'nın güvercin meraklıları en meşur güvercinleri ile günün beli saatlerinde burada bir araya geliyor. Küçük
masaların ve kürsülerin bulunduğu Çardaklı Kahve'de kuşçuların sohbetini kimi zaman güvercin uğultuları bastırıyor. Ali Çetiner ise tam bir kuş profesörü. Güvercinleri bir futbolcuya benzetiyor. Güvercinlerini yarım saat aralarla uçurup kondisyonlarını artırdığını söyleyen Çetiner, bunu bir
idman olarak değerlendiriyor. Güvercinleri saatte 30 kilometre yapana kadar söz konusu idmanı devam ettiriyor. Türkiye'nin hiç bir yerinde 500 çeşit kuşu bir arada görmenin mümkün olamayacağını belirten Çetiner, kuş merakının Urfa'da dededen, babadan gelen bir gelenek olduğunu kaydediyor. Kimi zaman güvercinlerin yanında huzur bulduklarını, dertlerini unuttuklarını mırıldanıyor. Kuşların hergün belirli saatlerde uçuş zamanlarının bulunduğunu anlatıyor. Karışma zamanı dişi kuşlar uçurulmuyor. Neden dişi kuşların uçurulmadığı yönündeki merekları daha siz sormadan Ali Çetiner gideriyor: "Karışma zamanında dişi kuşlar geri dönmüyor. Başka arkadaşların kuşlarına karışıp gidiyor. Bu ise her kuşçuya çok dokunur"diyor. "Urfa'daki namus olayı burada da kendini gösteriyor" deyince biraz mahcup bir bakışla gülümsüyor. Sonra "Evet" diyor.

Kuş uçurma zamanı kışın saat 16.00 civarlarında oluyor. Bu saatte uçurulmasının nedeni ise kentte sıcaklığın yüksek olması. Yazın hemen hemen hiç kuş uçurulmuyor. Uçurulmadığı süre içerisinde kuşların kanatları yolunup tüyleri yenileniyor.

Çetiner, kuşları Urfalı'nın özgürlüğüne düşkün olduğunun bir göstergesi olarak yorumluyor. Urfa'da her evin damında mutlaka bir kuş kafesi bulunuyor. 100 güvercinin bir yıllık bakımında 850 kg yem tüketiliyor.
Bir yıllık tutarı ise 350 milyonu buluyor. Urfa'nın güvercinleri kimi zaman dünya televizyonlarına bile konu oluyor. Bir süre önce Japon televizyonlarından NTV'nin Urfa'da güvercinler üzerine geniş bir
belgesel hazırlaması dikkat çekici. Urfa'da güvercin merakı öyle ilerlemiş ki çarşamba ve cumartesi günleri kuş ihalesi bile yapılıyor. Genellikle gece saat 18.30 sularında başlayan açık artırım usulü satışlar gece 23.00'a kadar sürüyor. Kuşların değeri ise 20 milyondan başlayıp 100—200 dolara kadar çıkıyor. Kimi zaman açık artırıma çevre il ve ilçelerden de katılanlar oluyor. Açık artırımda güvercinlerin kanatlarındaki beyaz tüylere dikkat ediliyor. Kuşların kanadındaki beyazlar 8—10 tanenin altında veya üstünde ise değer kaybediyor.

Mehmet DENER - Aksiyon Dergisi